Những cổ phiếu chỉ chạy theo sóng tiền tệ

Đường link trên báo Đầu Tư Tài Chính
Đường link trên báo Cafef

Tháng 3.2016 trở nên nóng bỏng với hàng loạt các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới họp về chính sách tiền tệ. Trong đó, “ba ông lớn” bao gồm ECB (ngày 10.3.2016), BOJ (ngày 14.3 và 15.3), FED (15.3 và 16.3) cũng sẽ công bố chính sách tiền tệ của mình. Liệu các chính sách tiền tệ sẽ tác động như thế nào đến các cổ phiếu đang được giao dịch trên TTCK Việt Nam? Tác giả phân tích biến động của một số cổ phiếu ở Việt Nam chịu tác động rất mạnh từ các cặp tiền tệ thế giới.

PPC cổ phiếu lướt sóng theo Yên Nhật (JPY)

Là một công ty nhiệt điện, nhưng giá cổ phiếu PPC (CTCP Nhiệt Điện Phả Lại) ít chịu ảnh hưởng bởi những yếu tố như sản lượng điện bán ra, giá điện mà đặc biệt tương quan đến cặp tỷ giá USD/JPY. PPC là cổ phiếu đặc biệt trên TTCK Việt Nam về vấn đề tỷ giá. Điều này có thể được giải thích khi  nhìn vào con số nợ bằng ngoại tệ so với lợi nhuận. Vào cuối năm 2015 là 23.2 tỷ USD, tương ứng khoảng 4,300 tỷ đồng. Chỉ cần tỷ giá USD/JPY biến động khoảng 10%, khoản nợ của PPC cũng biến động khoảng 200 tỷ đồng. Với khoảng lợi nhuận gộp từ 450-500 tỷ đồng trong giai đoạn 2009-2015 (ngoại trừ năm 2013 và 2015 là quanh mức 1,000 tỷ đồng), khoản biến động tỷ giá tạo ra sự thay đổi rất lớn trong lợi nhuận của PPC. Trong quá khứ, đỉnh điểm vào năm 2009, PPC còn bị lỗ vì đồng JPY mất giá.

Hình 1: Biểu đồ cổ phiếu PPC (phải) và cặp tỷ giá USD/JPY (trái)

Biểu đồ 1 minh họa mối quan hệ giữa giá cổ phiếu PPC với cặp tiền tệ USD/JPY. Khi USD/JPY tăng giá, đồng nghĩa JPY mất giá so với USD sẽ khiến cho giá cổ phiếu PPC tăng giá theo. Điều này là vì Việt Nam thực hiện chính sách neo tỷ giá trong biên độ hẹp của VND so với USD, nên khi JPY mất giá so với USD cũng đồng nghĩa mất giá với VND.

Có thể nhận thấy từ khi đồng JPY mất giá mạnh (tỷ giá USD/JPY tăng) vào cuối năm 2012 khi Nhật Bản tung ra chính sách Abenomics, giá của cổ phiếu PPC tăng vọt. Các đợt mà BOJ tung ra các gói QE vào tháng 4.2013 và tháng 10.2014, là những lần tỷ giá USD/JPY tăng mạnh khiến cho giá cổ phiếu PPC cũng tăng vọt theo.

Bước ngoặt lớn đối với cổ phiếu PPC là vào tháng 7.2015, khi đồng JPY tăng giá trở lại khiến cho giá cổ phiếu PPC sụp giảm mạnh. Quý 3.2015, là giai đoạn mà giá cổ phiếu PPC sụt giảm mạnh nhất khi lỗ hơn 200 tỷ đồng vì đồng JPY mất giá.

Vào cuối tháng 1.2016, BOJ thông báo thực hiện chính sách lãi suất âm (NIRP). Về lý thuyết, điều này được BOJ kỳ vọng sẽ làm mất giá đồng JPY và kích thích tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản. Nhưng thực tế hoàn toàn trái ngược. Đồng JPY không có dấu hiệu mất giá mạnh như khi BOJ thực hiện các gói QE trước đây. Thậm chí, có vẻ trong khá hài hước khi đồng JPY còn tăng mạnh trong ba lần giữa tháng 2 khi BOJ can thiệp vào thị trường tiền tệ. NIRP thực sự đang “thất bại thảm hại”.

Vấn đề hiện nay là các trader không còn lòng tin vào khả năng can thiệp của BOJ trong vấn đề tiền tệ. Ông Shinichiro Kadota, nhà chiến lược ngoại hối của Barclays ở Tokyo nói: “Khả năng hùng biện cũng như sự can thiệp thông qua việc nới lỏng định lượng chỉ tạo nên biến động lớn hơn trong tỷ giá nhưng không làm hạ giá đồng JPY”. Ông Kadota còn nói thêm: “Tỷ giá USD/JPY vẫn tiếp tục giảm bất kể sự can thiệp nào từ phía Tokyo.”

“Trừ khi FED tăng lãi suất trở lại trong năm nay, còn không đồng Yên vẫn tiếp tục tăng giá, bất kể sự can thiệp nào từ phía Tokyo”, Ông Mohi-uddin, nhà chiến lược tiền tệ của Royal Bank of Scotland Group tại Singapore nói.

Việc tăng giá của đồng Yên Nhật là do đây là tài sản an toàn đối với nhiều nhà đầu tư. Nếu như bối cảnh thế giới có nhiều rủi ro suy thoái, đồng Yên Nhật là nơi trú ngụ an toàn. Ngay cả khi đồng USD được dự báo tăng giá mạnh với nhiều ngoại tệ khác trong thời gian tới, đồng USD vẫn yếu hơn so với JPY.

Thực ra, sự tăng giá của đồng JPY không chỉ làm cho TTCK Nhật Bản suy yếu mà còn làm yếu cả TTCK toàn cầu trong đó có cả Mỹ. Các nhà quan sát nhận thấy cặp USD/JPY có độ tương quan cao với SP500 vì chiến lược carry trade (kinh doanh chênh lệch giá). Theo đó, khi đồng JPY mất giá, nghĩa là các trader đang bán đồng JPY để chuyển sang mua chứng khoán Mỹ hoặc các tài sản định danh bằng đồng USD. Ngược lại, khi đồng JPY tăng giá, hàm ý các trader bán chứng khoán Mỹ và đồng USD để quay trở lại về Nhật Bản.

 Barclays, nhà trader tiền tệ lớn thứ ba thế giới, dự báo tỷ giá USD/JPY vào cuối năm nay có thể về 95 so với 113 ở hiện nay (nghĩa là đồng JPY sẽ tăng giá mạnh). Với kịch bản trên, PPC được đánh giá còn tiếp tục suy giảm trong năm 2016 cùng với sự tăng giá của đồng JPY.

HT1 chạy theo đồng euro

CTCP Xi Măng Hà Tiên (mã HT1) là một doanh nghiệp lớn trong ngành xi mặng Việt Nam. Mặc dù số dự nợ ngoại tệ bằng đồng Euro của HT1 đã giảm xuống còn mức 69 triệu USD ở thời điểm cuối năm 2015 so với 116 triệu Euro (gần 1,700 tỷ đồng) trong giai đoạn 2009-2011, nhưng kết quả kinh doanh của HT1 vẫn còn phụ thuộc nhiều vào đồng Euro (tất nhiên đã giảm bớt so với trước đây). Với dư nợ 1,700 tỷ đồng bằng đồng Euro, chỉ cần đồng Euro biến động 10%, kết quả kinh doanh của HT1 đã thay đổi 170 tỷ đồng. Trong khi đó, lợi nhuận gộp của HT1 có biên động khá đều từ 1,300-1,600 tỷ đồng từ 2011-2015, sau khi loại trừ đi chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp, từ 300-500 tỷ đồng mỗi năm, lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh của HT biến động từ 800-1,300 tỷ đồng. Do đó, tác động của sự biến đồng Euro đến HT1 tuy không phải là trọng yếu nhưng không hề nhỏ.

Trên thị trường chứng khoán, giá cổ phiếu HT1 trong 2 năm gần đây đang cho thấy cổ phiếu này vẫn biến động mạnh theo diễn biến của đồng Euro. Ví dụ từ tháng 4.2014 đến tháng 3.2015, khi tỷ giá Eur/USD giảm từ 1.4 xuống gần 1.0 (đồng Euro mất giá) thì giá cổ phiếu HT1 tăng trưởng đột biến bởi đồng Euro mất giá đem lại khoản lợi tỷ giá cho HT1. Nhiều điểm đảo chiều trong giá cổ phiếu HT1 rất sát với các điểm đảo chiều trong cặp tỷ giá EUR/USD như ngày 25.8.2015, 18.11.2015 và gần đây là ngày 3.2.2016.

Hình 2: Biểu đồ cổ phiếu HT1 (phải) và cặp tỷ giá EUR/USD (trái)

Ngày 10.3.2016 tới, ECB sẽ có cuộc họp về chính sách tiền tệ và theo dự báo của Business Insider, khả năng ECB sẽ tiếp tục cắt giảm tiếp lãi suất trong vùng âm thêm 0.1% xuống mức âm 0.4%. Khả năng cắt giảm thêm lãi suất của ECB cùng với số liệu Nonfarm Payroll tháng 2 tốt hơn dự báo là nhằm đón trước FED không tăng lãi suất trong tháng 3 nhưng vẫn để cho đồng USD mạnh lên so với các tiền tệ khác.

Việc Euro có khả năng giảm giá so với đồng USD trong thời gian tới có khả năng sẽ giúp cho cổ phiếu HT1 có được sự hỗ trợ tích cực. Hoặc chí ít cổ phiếu HT1, sẽ không bị giảm sâu nếu như thị trường chứng khoán Việt Nam giảm giá mạnh khi đồng USD mạnh lên.

Trương Minh Huy